استفاده از شبکه های کامپیوتری در چندین سال اخیر رشد فراوانی کرده وسازمانها وموسسات اقدام به برپایی شبکه نموده اند . هر شبکه کامپیوتری باید با توجه به شرایط وسیاست های هر سازمان ، طراحی وپیاده سازی گردد. در واقع شبکه های کامپیوتری زیر ساخت های لازم را برای به اشتراک گذاشتن منابع در سازمان فراهم می آورند؛در صورتیکه این زیر ساختها به درستی طراحی نشوند، در زمان استفاده از شبکه مشکلات متفاوتی پیش آمده و باید هزینه های زیادی به منظور نگهداری شبکه وتطبیق آن با خواسته های مورد نظر صرف شود.
در زمان طراحی یک شبکه سوالات متعددی مطرح می شود:
-برای طراحی یک شبکه باید از کجا شروع کرد؟
-چه پارامترهایی را باید در نظر گرفت ؟
-هدف از برپاسازی شبکه چیست ؟
- انتظار کاربران از شبکه چیست ؟
- آیا شبکه موجود ارتقاء می باید ویا یک شبکه از ابتدا طراحی می شود؟
-چه سرویس ها و خدماتی برروی شبکه ارائه خواهد شد؟
بطور کلی قبل از طراحی فیزیکی یک شبکه کامپیوتری ، ابتدا باید خواسته ها شناسایی وتحلیل شوند، مثلا در یک کتابخانه چرا قصد ایجاد یک شبکه را داریم واین شبکه باید چه سرویس ها وخدماتی را ارائه نماید؛ برای تامین سرویس ها وخدمات مورد نظر اکثریت کاربران ، چه اقداماتی باید انجام داد ؛ مسائلی چون پروتکل مورد نظر برای استفاده از شبکه ، سرعت شبکه واز همه مهمتر مسائل امنیتی شبکه ، هریک از اینها باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد.
اساسا یک شبکه کامپیوتری شامل دو یا بیش از دو کامپیوتر وابزارهای جانبی مثل چاپگرها، اسکنرها ومانند اینها هستند که بطور مستقیم بمنظور استفاده مشترک از سخت افزار ونرم افزار، منابع اطلاعاتی ابزارهای متصل ایجاده شده است توجه داشته باشید که به تمامی تجهیزات سخت افزاری ونرم افزاری موجود در شبکه منبع1(Source) گویند.در این تشریک مساعی با توجه به نوع پیکربندی کامپیوتر ، هر کامپیوتر کاربر می تواند در آن واحد منابع خود را اعم از ابزارها وداده ها با کامپیوترهای دیگر همزمان بهره ببرد.
" دلایل استفاده از شبکه را می توان موارد ذیل عنوان کرد" :
1 - استفاده مشترک از منابع :
استفاده مشترک از یک منبع اطلاعاتی یا امکانات جانبی رایانه ، بدون توجه به محل جغرافیایی هریک از منابع را استفاده از منابع مشترک گویند.
2 - کاهش هزینه :متمرکز نمودن منابع واستفاده مشترک از آنها وپرهیز از پخش آنها در واحدهای مختلف
واستفاده اختصاصی هر کاربر در یک سازمان کاهش هزینه را در پی خواهد داشت .
3 - قابلیت اطمینان :این ویژگی در شبکه ها بوجود سرویس دهنده های پشتیبان در شبکه اشاره می کند ، یعنی به این معنا که می توان از منابع گوناگون اطلاعاتی وسیستم ها در شبکه نسخه های دوم وپشتیبان تهیه کرد ودر صورت
عدم دسترسی به یک از منابع اطلاعاتی در شبکه " بعلت از کارافتادن سیستم " از نسخه های پشتیبان استفاده کرد. پشتیبان از سرویس دهنده ها در شبکه کارآیی،، فعالیت وآمادگی دایمی سیستم را افزایش می دهد.
4 - کاهش زمان : یکی دیگر از اهداف ایجاد شبکه های رایانه ای ، ایجاد ارتباط قوی بین کاربران از راه دور است ؛ یعنی بدون محدودیت جغرافیایی تبادل اطلاعات وجود داشته باشد. به این ترتیب زمان تبادل اطلاعات و استفاده ازمنابع خود بخود کاهش می یابد.
5 - قابلیت توسعه :یک شبکه محلی می تواند بدون تغییر در ساختار سیستم توسعه یابد وتبدیل به یک شبکه بزرگتر شود. در اینجا هزینه توسعه سیستم هزینه امکانات وتجهیزات مورد نیاز برای گسترش شبکه مد نظر است.
6 - ارتباطات:کاربران می توانند از طریق نوآوریهای موجود مانند پست الکترونیکی ویا دیگر سیستم های اطلاع رسانی پیغام هایشان را مبادله کنند ؛ حتی امکان انتقال فایل نیز وجود دارد".
در طراحی شبکه مواردی که قبل از راه اندازی شبکه باید مد نظر قرار دهید شامل موارد ذیل هستند:
1 - اندازه سازمان
2 - سطح امنیت
3 - نوع فعالیت
4 - سطح مدیریت
5 - مقدار ترافیک
6 – بودجه
در این بخش آثار مثبت دیوارههای آتش را مورد بررسی قرار میدهیم:
یک دیواره آتش میتواند اجرای تصمیمات امنیتی را در یک نقطه متمرکزکند: همانطورکه میدانیددیواره آتش یک نقطه محدود کننده بین دو شبکه است. تمام ترافیک به داخل و از خارج باید از این نقطه باریک عبورکند و راه دیگری برای عبور ترافیک وجود ندارد. بدین ترتیب دیواره آتش قابلیت اعمال کنترل شدیدی را دارا خواهد بود و میتواند با اعمال ابزار مختلف تأمینکننده امنیت در این نقطه سطح قابل قبولی از امنیت را تضمین کند. در واقع چون همه چیز در یک کانال ارتباطی قابل کنترل است میتوان تصمیمات مختلفی را در ارتباط با امنیت شبکه گرفت و به اجرا در آوردن آنها را در یک نقطه متمرکز ساخت. یک دیواره آتش میتواند سیاست امنیتی شبکه را به اجرا در آورد: میدانیم سرویسهای مختلفی در شبکهها وجود دارند و با گسترش اینترنت تنوع و تعداد آنها بسیار افزایش یافته است. اغلب این سرویسها ناامن هستند و هنگام استفاده و ارائه آنها باید دقت کرد. سیاست امنیتی شبکههای مختلف تعیین میکند که چه سرویسهایی در شبکه ارائه میشود و چه افرادی مجازند از این سرویسها استفاده کنند. دیوارههای آتش قادرند با پاسبانی و کنترل سرویسهای مختلف تنها به سرویسهای مجاز تعریف شده در سیاست امنیتی اجازه عبور دهند و بدین ترتیب سیاست امنیتی شبکه را به اجرا درآورند. سیاستهای امنیتی نهایتاً به تعدادی قوانین اجرایی تبدیل میشوند که دیوارههای آتش قادر خواهند بود تعداد زیادی از آنها را اجرا کنند. دیوارههای آتش ممکن است سرویسهای خطرناک و ناامن و را با اعمال محدویت تنها در شبکه داخلی اجازه دهند. سیاستهای امنیتی مختلفی قابل اتخاذ هستند. مدیران یک شبکه ممکن است تنها به یک سیستم داخلی اجازه دهند. با دنیای بیرون در ارتباط باشد، در این صورت دیواره آتش تنها ترافیک متعلق به آن سیستم را از خود عبور خواهدداد.
ذکر این نکته ضروری است که پیادهسازیهای مختلف از دیوارههای آتش تواناییهای متفاوت در به اجرا در آوردن سیاستهای امنیتی دارند و بنابراین با استفاده از برخی از دیوارههای آتش ممکن است نتوان برخی از سیاستها را به اجرا در آورد. یک دیواره آتش میتواند فعالیتهای مهم را ثبت کند: به این علت که تمام ترافیک از دیواره آتش عبور میکند، دیواره آتش یک مکان مناسب برای ثبت مجموعههای مختلف از فعالیتهاست. به عنوان تنها نقطه دسترسی، دیواره آتش میتواند ثبت کند که چه اتفاقاتی بین شبکه محافظت شده و شبکه بیرونی رخ میدهند. با دسته بندی این اطلاعات میتوان به نتایج خوبی در ارتباط با استفاده از شبکه، تهاجمهای در حال شکلگیری، مزاحمان و متخلفان داخلی و خارجی و.... دست یافت. یک دیواره آتش قادر است سطوح مختلفی از امنیت را برای بخشهای مختلف پیادهسازی کند: از دیوارههای آتش گاهی برای جدا نگه داشتن یک بخش از بخشهای دیگر استفاده میشود. این حالت زمانی اتفاق میافتد که یک بخش از شبکه بیشتر از بخشهای دیگرحساس باشد و نیازمند امنیت بیشتری باشد. بدین ترتیب با استفاده از دیوارههای آتش میتوان بخشهای مختلف با سطوح امنیتی مختلف را ایجاد نمود. این مسأله باعث میشود بروز مشکلات امنیتی نتواند تمام سرتاسر شبکه را تحت تأثیر قرار دهد و برخی بخشهای مهمتر و حساستر مصون بمانند. دیوارههای آتش در مجموع قادرند شبکه را در برابر تهدیدات مختلف تا حد زیادی مورد محافظت قرار دهند، اما آنها راه حل امنیتی کامل و بدون عیبی نیستند. برخی از خطرات و مشکلات از کنترل دیواره آتش خارج هستند و برای مقابله با آنها باید از روشهایی مانند ایجاد مکانیزمهای قوی امنیت فیزیکی، " مصونیت میزبان" و آموزش کاربران و مدیران و... استفاده کرد.
در ادامه برخی از آثار منفی دیوارههای آتش را مورد بررسی قرار میدهیم:
یک دیواره آتش نمیتواند شبکه و منابع آن را از خرابکاران داخلی محافظتکند: دیواره آتش ممکن است بتواند از اینکه اطلاعات مفید سازمان از طریق خط ارتباطی شبکه به بیرون انتقال یابند جلوگیری کند اما هنگامی که این اطلاعات از خط ارتباطی عبور نمیکنند نمیتواند هیچکاری انجام دهد. کاربری ممکن است با استفاده از یک دیسک، هارد، CD و یا تعدادی ورقه که آنها را در کیفش قرار میدهد اطلاعات حساس سازمان را به بیرون انتقال دهد. در مقابله با این نوع کاربران (که ممکن است اطلاعات داخل را عمداً و یا سهواً از روی غفلت افشا کنند)، دیوارههای آتش ناتوان هستند و هیچکاری از دستشان ساخته نیست. برخی از افراد داخلی سطوح دسترسی بالایی را در شبکه دارا هستند و مجازند به منابع مختلف در شبکه دسترسی داشته باشند، این افراد قادر خواهند بود سخت افزارها را خراب کنند، نرم افزارها و برنامههای مختلف را دچار مشکلکنند، به طور ماهرانهای برنامهها را تغییردهند، سطوح دسترسیها را دستکاری کنند و.... واقعیت این است که دیوارههای آتش در مقابله با این مشکلات کاری نمیتوانند انجام دهند.
یک دیواره آتش نمیتواند از بروز تمام مشکلات امنیتی جلوگیریکند: دیواره آتش برای مقابله با خطرات شناخته شده طراحی شده است. مدیران شبکه با شناختی که از حملات و خطرات مختلف دارند و با تصویب تعدادی قوانین و اجرای آنها توسط دیواره آتش سعی میکنند از بروز آنها جلوگیری کنند، اما واقعیت این است که روز به روز حملات و مشکلات امنیتی جدیدی به وجود میآیند و دیواره آتش نمیتواند به طور خودکار با این خطرات مقابله کند. دیواره آتش نیز مانند تجهیزات دیگر توسط مدیر سیستم پیکربندی میشود و پیرو دستوراتی است که مدیر میدهد. یک پیکربندی خوب تا حدودی قادر خواهد بود از خطرات جدید نیز جلوگیریکند. در این پیکربندی هیچ ترافیکی عبور داده نمیشود غیر از ترافیک مربوط به تعداد بسیار اندکی سرویس مطمئن. خرابکاران به طور مرتب راههای جدیدی برای نفوذ و خرابکاری پیدا میکنند. آنها یا از سرویسهای مطمئن شناخته شده سوء استفاده میکنند ویا مشکلاتی که تا کنون برای کسی رخ نداده (و بنابراین هیچ کس راجع به آنها چیزی نمیداند و به همین دلیل در هیچ دیواره آتشی در نظر گرفته نشده) را به کار میبندند. یک دیواره آتش را نمیتوان یک بار پیکربندی کرد و انتظار داشت برای همیشه شبکه را از هر خطری مورد محافظت قرار دهد.
یک دیواره آتش معمولاً نمیتواند از ورود ویروسها جلوگیری کند: اغلب دیوارههای آتش بخشهای مربوط به آدرس مبدأ و آدرس مقصد و شماره پورت مبدأ ومقصد شبکههای ورودی را مورد بازرسی قرار میدهند و به جزئیات داده توجهی ندارند. پیادهسازی بخش تشخیص ویروس و بررسی کامل داده بستهها در دیوارههای آتش زیاد عملی وکارا نیست. انواع بسیار زیادی از ویروسها وجود دارند و روشهای زیادی برای آنکه ویروس خودش را در داخل داده مخفیکند وجود دارد. تشخیص ویروس (Virus Detection) در یک بسته تصادفی از دادهای که از دیواره آتش عبور میکند بسیار مشکل است. برای تشخیص ویروس در بستهها نیازمندیهای زیر وجود دارد :
*تشخیص این مطلب که بخش داده بسته بخشی از یک برنامه است.
*مشخص کردن اینکه یک برنامه مجاز چگونه است و چه ویژگیهایی دارد.
*تشخیص این که تفاوتی بین این برنامه و مدل برنامههای بدون مشکل و مجاز وجود دارد و بنابراین برنامه یک ویروس است.
اغلب دیوارههای آتش ماشینهایی از انواع مختلف و با فرمتهای اجرایی مختلف را مورد محافظت قرار میدهند. یک برنامه ممکن است یک برنامه کامپایل شده قابل اجرا و یا یک script باشد. علاوه بر این، بسیاری از برنامهها قبل از اینکه انتقال یابند به شکل یک Package در میآیند و به خوبی فشرده سازی میشوند. این مسایل باعث میشود پیچیدگی مسأله تشخیص ویروسها بالاتر رود و پیادهسازی آن مشکل باشد. با این همه باز هم نمیتوان تمامی منابع دیگر انتقال ویروسها را کنترل کرد. بسیاری از برنامهها ممکن است از طریق مودمهای اشخاصی که به اینترنت متصلند و از دیواره آتش رد نمی شوند download شوند و یا با یک فلش از محل سکونت به شبکه داخلی سازمان انتقال یابند و ... روش عملی تر مقابله با ویروسها استفاد از نرم افزارهای host-base virus protection است. آموزش کاربران و آگاه کردن آنها از خطرات ویروسها نیز می تواند مؤثر باشد.
۱- مناسب بودن امکان دسترسی به اطلاعات
دسترسی راحت به اطلاعات مورد نظرتانرا پیدا کنید. کاربران هم از همین روش استفاد میکنندو هنگامی به سراغ بخش جستجوی سایت شما میروند که نتوانند از طریق راهنمای صفحه به اطلاعاتی که میخواهند دست پیدا کنند.
۲- عدم استفاده ازفایل های :pdf
خوانندگان وب از فایلهای پی دی اف دل خوشی ندارند. فایلهای pdf فایلهایی هستند که توسط برنامه ای مانند acrobat reader خوانده می شوند . تصور کنید به سختی مشغول جستوجو کردن در وب هستید که ناگهان به یک فایل پی دی اف میرسید و فاجعه رخ میدهد؛ فشردگی خطوط، مشکلات نرمافزاری، از دست دادن فرصت جستوجو و گم کردن مسیر جستجو و بخصوص هنگ کردن کامپیوتر در اثر پایین بودن سرعت اینترنت که در ایران بسیار شایع است , از مواردی است که فایل پی دی اف را کابوس خوانندگان وب میکند.
پس این شعار را فراموش نکنید: خداحافظ حروف و صفحههای چاپی و سلام فونتهای لاغر و ریز.
۳- تغییر کردن رنگ لینکهای دیده شده :
برای کاربران آنلاین همیشه مهم است که چه لینکی را دیدهاند؟ چه لینکی را میبیینند؟ و چه لینکی را میتوانند ببینند. لینکها کلید اساسی راهنمایی فرد به مطلب مورد نظرش است. پس خیلی مهم است که تفاوت رنگ بین لینکهای دیده شده و دیده نشده وجود داشته باشد. فراموش نکنید آنها انتظار دارند بدانند وقتی روی بخشی که لینک شده کلیک کردند به کجا میرود و چه مطلب و یا بخشی را میبینند.
۴-عدم استفاده از متنهایی که قابل اسکن چشمی نباشند(درک شوندگی در یک نگاه)
دیواری از تکست مقابل چشمان خسته کاربر وب، تزریق تجربه مرگآوری به دنیای تعاملی اینترنت است. بهتر است بدانید که چگونه برای وب بنویسید. نوشتن برای وب و نوشتن برای رسانههای چاپی کاملا متفاوت است:میانتیترها، بولتها، کلیدواژههای برجسته، پاراگرافهای کوتاه، هرم وارونه، ساده نویسی و بی طمطراق و بدون بازاریابی نوشتن از نکاتی هستند که شما باید برای وبنویسی در نظر داشته باشید.
[الگوی خواندن صفحات وب این است]
بارها برای خود بنده پیش آمده که مطلبی را در سایت منبع آن رها کرده ام و آن را در سایتی خوانده ام که مطلب را از منبع آنکپی کرده بود , علت این امر نیز کاملا واضح است .
تصور کنید مطلبی را که در آن کاربر نه می تواند از ماوس استفاده کند , نه می تواند متن را های لایت کند نه میتواند راست کلیک کند و هزار و یک جود محدودیت روی آن وضع شده است .در میان مطلب نیز تبلیغات متنی و تصویری فراوانی دیده می شوند !اگر خود شما باشید این مطلب را خواهید خواند ؟ اولین کاری که کاربر انجام می دهد زدن ضربدر خروج است .
۵- استفاده از فونتهای ثابت
۶- عنوان صفحه :
فراموش نکنید که این عنوان صفحه است که در لیست سایتهای محبوب کاربر(Favorites) ذخیره میشود.
درضمن هیچگاه عنوان صفحه را با کلماتی مثل (the) یا (welcome to) شروع نکنید. این کار باعث می شود عنوان سایت شما به ناچار در زیر کلمات w و T در favorites ذخیره شود .
عنوان سایت باید دقیقا با کلماتی شروع شود که هدف اصلی وب سایت شماست. کلماتی که کاربران در هنگام جستوجو از آن استفاده میکنند.
از طرف دیگر به کاربرانی فکر کنید که حرفهای هستند و با چند پنجره مختلف کار میکنند. بنابراین سعی کنید که با کوتاهترین کلمات عنوان سایت خودتان را نشان دهید تا در میان انبوه پنجرههای کاربر راحتتر دیده شود.
۷- استفاده ازهر چیزی که به شکل تبلیغات باشد :
درنظر داشته باشید که کاربران وب معمولا هر چیزی که شکل تبلیغ دارد، رد میکنند و وقتی که کاربر پنجرهای را به این دلیل بست دیگر به جزییات آن پنجره فکر نمیکند.
بنابراین بهترین راه این است که از طراحیهایی که به شکل تبلیغات عرضه میشوند، دوری کنید.
دلایل محکمی برای این نظر وجود دارد:
• banner blindness: این بدان معناست که کاربران هرگز مسیر نگاهشان را بروی آگهیها و یا حتی هر چیزی که شکل آنها باشد نگه نمیدارند.
• animation avoidance: کاربران از هربخش چشمک زن و یا متنهای فلش براحتی میگذرند
• pop-up purges: کاربران قبل از باز شدن کامل هر پنجره pop-up آن را می بندند. تازه اگر pop-up blocker نداشته باشند.
حال این مساله را به خودتان واگذار کنید ! اگر خودتان وارد سایتی شوید و قبل از اینکه سایت باز شود یا پس از اینکه از سایت خارج شوید , صفحه ای باز شود که باعث شود کامپیوترتان هنگ کند , آیا باز هم به سراغ آن سایت خواهید رفت .
۸- طراحی پایدار :
پایداری طراحی بزرگترین اصل در کاربردپذیری صفحات وب است. هنگامی که کاربران سایت شما از پایداری طراحی شما مطمئن باشند دیگر نگران این نیستند که چه اتفاقی در آینده می افتند چون آنها می دانند چطور تجربههای جدید بروی وب سایت شما شکل میگیرد.
۹- عدم باز شدن پنجره جدید:
بازشدن پنجره جدید مثل کثیف کردن نمایشگر کاربر است. منصفانه نیست وقتی که طراحان از این روش برای حفظ کاربر بروی وب سایت خودشان استفاده میکنند.
شکست را قبول کنید و به جای این کار اجازه دهید اگر بروی لینک شما کلیک شد و چیز بدرد بخوری نداشتید بتوان با زدن دکمه برگشت به مسیر قبلی جستوجو برگشت. کاربران اصلا از این روش استقبال نمیکنند به خصوص اگر از نمایشگرهای کوچک استفاده کنند بعد از چند کلیک بروی لینکهای سایت شما دیگر نمیتوانند به صفحهای که از اول کلیک کرده بودند برگردند.
لینکها باید درست در همان صفحه باز شوند. اگر فردی خواست که لینکی را در صفحه جدیدی ببیند میتواند از منوی راست کلیک استفاده کند .
۱۰- حذف امکانات و اسکریپتهای بیهوده :
یقینا تابحال سایتهای زیادی را مشاهده کرده اید که پر است از اسکریپتهای گوناگون و بدردنخور !
اسکریپت اجرای آهنگ در وبسایت ! مگر خود کاربر نمی تواند که برای خودش موزیک پخش کند ؟
اسکریپت منع کردن کاربر از کپی و راست کلیک ! مگر این مطالب از آسمان فرود آمده است که در جای دیگر قابل دسترس نباشد ؟
با نصب یک تولبار ساده می توان تمام این اسرکیپت ها را از بین برد , آن وقت چه خواهید کرد ؟
این اسکریپتها و تصاویر و تبلیغات غیر متجانس , جز از دست دادن کاربران و بازدیدکنندگان چیزی در بر نخواهد داشت .
۱۱- جواب دادن به سوال کاربر :
هدف نهایی همه وب سایت ها کاربران هستند. آنها برای دیدن وب سایت شما دلیل دارند. اما تعداد بی شماری از وب سایتها به خوبی پاسخ کاربران خود را نمیدهند.
فاکتورهای مهم داشتن وب سایت موفق :
1 ) داشتن محتوی و ظاهری خوب
2 ) داشتن مدیریتی قوی و فعال
(3 استفاده ازنیروهای انسانی مجرب ، ماهر،خلاق ،ونوآور درطراحی وبرنامه نویسی وب سایت
4) رعایت استانداردهای مختلف درطراحی ،امنیتی ،محتوایی ،هنری واستانداردهای فنی
5) به هنگام بودن اطلاعات،سرعت بالی دسترسی
6) پاسخگوی روزانه
7)ارتباط دوطرفه
یک حرکت زیبا
چهار دانشجو که به خودشان اعتماد کامل داشتند یک هفته قبل از امتحان پایان ترم به مسافرت رفتند و با دوستان خود در شهر دیگر حسابی به خوشگذرانی پرداختند. اما وقتی به شهر خود برگشتند متوجه شدند که در مورد تاریخ امتحان اشتباه کرده اند و به جای سه شنبه، امتحان دوشنبه صبح بوده است. بنابراین تصمیم گرفتند استاد خود را پیدا کنند و علت جا ماندن از امتحان را برای او توضیح دهند. آنها به استاد گفتند: « ما به شهر دیگری رفته بودیم که در راه برگشت لاستیک خودرومان پنچر شد و از آنجایی که زاپاس نداشتیم تا مدت زمان طولانی نتوانستیم کسی را گیر بیاوریم و از او کمک بگیریم، به همین دلیل دوشنبه دیر وقت به خانه رسیدیم.».....استاد فکری کرد و پذیرفت که آنها روز بعد بیایند و امتحان بدهند. چهار دانشجو روز بعد به دانشگاه رفتند و استاد آنها را به چهار اتاق جداگانه فرستاد و به هر یک ورقه امتحانی را داد و از آنها خواست که شروع کنند....آنها به اولین مسأله نگاه کردند که 5 نمره داشت. سوال خیلی آسان بود و به راحتی به آن پاسخ دادند.....سپس ورقه را برگرداندند تا به سوال 95 امتیازی پشت ورقه پاسخ بدهند که سوال این بود: « کدام لاستیک پنچر شده بود؟»....!!!
علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را
که به ما سوی فکندی همه سایه هما راامروز بیست و دوم رمضان است و درحالیست که شیعیان جهان از شب نوزدهم به مدت چند روز در غم هجران و از دست دادن بزرگترین پیشوای خود، ابرمرد تاریخ، سمبل و اسوه یگانه پرستی، عدالت، آزادی، انسانیت، صداقت، پاکدامنی، تقوی، حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) به سوگ می نشینند.
علی(ع) تنها رهبری است که وقتی اسم او به زبان می آید، همه مردم جهان حتی غیرمسلمانان جهان هم متاثر می شوند. به گفته یکی از محققان بزرگ نهج البلاغه، هنوز هیچ کس پیدا نشده است که حقیقت وجودی علی(ع) را آن طور که بوده، درک کند و به عظمت آن حضرت پی ببرد.
مهمترین سؤالی که امروز در ذهن بسیاری از مردم جامعه مطرح می باشد این است که علی(ع) با همه بزرگی و عظمت و جایگاه مهمی که در دین اسلام و بین ما شیعیان دارد و نزدیکترین فرد به پیامبراکرم(ص) بوده است، چه جایگاهی در زندگی ما شیعیان دارد؟ آیا واقعا همان طور که در ایام ضربت خوردن و شهادت او، به سوگ می نشینیم و عزاداری می کنیم، در بقیه اوقات سال هم مواظب هستیم که ارزش ها و آرمان های مقدس او را در زندگی مان پاس بداریم و به دستور آن پیشوای بزرگ شیعه گوش فرا دهیم و او را در کارهایمان فراموش نکنیم؟
مردم دوستی علی(ع) و علی دوستی مردم، یکدیگر را تصدیق می کنند و نشان می دهند که بزرگ، کسی است که دوستدار نیکی باشد و در راه آن شهید شود. علی(ع) همان شهید بزرگوار است در میان انسانها. خوبی های بسیار سراغ داریم که مورد توجه و علاقه آنها هستند، هر گاه به خیر و نیکی ستمی برسد، در واقع به همه انسانها ستم شده است و هر گاه خیر و نیکی مورد تعظیم قرار گیرد همه انسانها مورد تعظیم قرار گرفته اند.
اگر صفحات تاریخ را بررسی کنید این حقیقت مسلم را می یابید که در میان شخصیت های بزرگ، کمتر کسی را می توان یافت که همانند علی ابن ابیطالب(ع) مورد علاقه و محبت و تعظیم و تجلیل و حمایت انسانها قرار گرفته باشد و حوادث و وقایع زندگی او، این چنین مورد توجه قرار بگیرد. این محبت در دلها موج می زند و وجدان آدمی را از انحراف حفظ می کند و در عرصه تابش آن باطل و تبهکاری خوار می گردد. چنین محبتی انسان را در پناه حق قرار می دهد و وجدان او را نگهبان و پاسداری می کند.
آری علی(ع) در گذرگاه تاریخ به عنوان امام حق و نیکی همانند کوهی استوار قرار گرفته به گونه ای که حوادث کوبنده و بادهای سخت آن را متزلزل نمی کند. آنان که با علی ابن ابیطالب(ع) دشمنی می کردند خود گمراه شدند و دیگران را هم گمراه ساختند، سرانجام سر به زیر خاک فرو بردند و خاموش شدند و از آنها نام و نشانی جز لعن و نفرین آیندگان و انسانهای خشمگین باقی نماند.
شخصیت علی(ع) از هر جهت برای مردم شگفت انگیز است. رشته محبت او از هر طرف به قلب های ایشان پیوند یافته است. بسیارند کسانی که درباره این گوهر یکتا سخن گفته اند و شگفتی و محبت خود را ابراز داشته اند، همه آنها در یک نقطه تلاقی می کنند و بر سر یک موضوع اتفاق نظر دارند که علی (ع) نمونه والای فکر و بیان است. او شخصیتی است که به نور وجدان روشن می شود. از همین جهت است که او سزاوار شگفتی و شایسته محبت عمیق است.
علی(ع) آن بزرگمردی است که وجدان بشری در برابر تاریکی های خود خواهی، از او روشنی می گیرد، همان خود خواهی هایی که زمامداران عصری علی(ع) و اکثر زمامداران تاریخ در آن سقوط کرده اند.
او پدری مهربان بود که سایه بلند خود را بر سر کسانی می گستراند که احساس می کردند بیداد گران عدالت را با ستم خود از بین می برند و عاطفه را با سنگدلی پایمال می کنند و نیکی را با تبهکاری نابود می سازند و دولت و سلطنت خود را بر اساس گناه و ظلم بنیانگذاری کرده اند.
ناله کن ای دل به عزای علی
گریه کن ای دیده برای علی
کعبه ز کف داده چو مولود خویش
گشته سیه پوش عزای علی
عمر علی، عمره مقبوله بود
هر قدمش سعی و صفای علی
دیده زمزم، که پر از اشگ شد
یاد کند، زمزمه های علی
تیغ شهادت سر او را شکافت
کوفه بود، کوه منای علی
عالم امکان شده پر غلغله
چون شده خاموش صدای علی
نیست هم آغوش صبا بعد از این
پیک ظفر بخش لوای علی
منبر و محراب کشد انتظار
تا که زند بوسه به پای علی
ماه دگر در دل شب نشنود
صوت مناجات و دعای علی
آه که محروم شد امشب دگر
چشم یتیمان ز لقای علی
مانده تهی سفره بیچارگان
منتظر نان و غذای علی
وای امیر دو سرا کشته شد
خانه غم گشته، سرای علی
پیش حسین و حسن و زینبین
خون چکد از فرق همای علی
خواهی اگر ملک دو عالم حسان
از دل و جان باش گدای علی