شاخص ارزیابی کاربری وب سایت ها

در هنگام ارزیابی وب سایت ها دو دسته ویژگی یا معیار مورد بررسی قرار می گیرد، ویژگی های عینی یا داخلی و ویژگی های ذهنی یا خارجی. « آن دسته از خصیصه هایی که تنها به چگونگی طراحی و توسعه وب سایت وابسته است، ویژگی های داخلی است و خصیصه هایی که به وب سایت و کاربردش بستگی دارند، ویژگی های خارجی است»

ابزاری مانند وب کوال(Web Qual) ابزاری غیر خودکار است که به سنجش معیارهای ذهنی می پردازد، یعنی کیفیت وب سایت را از دیدگاه کاربر بررسی می کند. وب کوال در سال 1998 ایجاد شد و ویرایش چهام آن، ابزار استانداردی مشتمل بر بیست و سه سوال است که در اختیار کاربران سایت قرار داده می شود تا طیف کیفیت را با استفاده از یک مقیاس هفت گزینه ای مشخص سازند؛ بخشی از این پرسشنامه به بررسی کاربردپذیری از جمله طراحی سایت پرداخته، بخش بعدی آن به کیفیت اطلاعات وب سایت اختصاص یافته و بخش نهایی به تعامل خدماتی می پردازد. از جمله جنبه های مورد سوال در این ابزار آسانی یادگیری کار با وب سایت، جذابیت ظاهری وب سایت، فراهم آوری اطلاعات دقیق و صحیح و قابل باور، به روز و مربوط بودن اطلاعات، آسانی درک اطلاعات، شهرت سایت، احساس امنیت و ... است.  

از جمله ابزارهای غیر خودکار برای اندازه گیری معیارهای عینی، روش ارزیابی کیفی وب سایت یا وب سایت کم (Web-site QEM: Web-site Quality Evaluation Method) است. اُلسینا(Olsina) و دیگران این روش کمّی را برای مقایسه و ارزیابی شاخص های کیفی سایت ها مطرح کردند.در این شیوه شاخص های کیفیت بر اساس استاندارد ایزو 9126 و الحاقیه A از استاندارد آی تریپل ایی 1061 (IEEE) به چهار شاخه کلی تقسیم شده است، که عبارتند ازکاربردپذیری، چگونگی کارکرد، قابلیت اعتماد و کارآیی. در حقیقت این شیوه بر اساس حرکت محقق عمل می کند نه کاربر، عینی است نه ذهنی، و در نهایت شیوه ای مدلگرا و کمّی است نه شهودی و کیفی.

استاندارد ایزو 9241 کاربردپذیری را به عنوان اثربخشی(Effectivness)، کارآیی و رضایتی که کاربران خاص را در محیط های ویژه به اهداف ویژه می رساند در نظر می گیرد.(ایزو آی ائی سی، 1998)  

براجنیک(Giorgio Brajnik) در تحقیقی خصیصه های کاربردپذیری وب سایت را با در نظر داشتن تحقیق فلمینگ برشمرد: 

1.      انسجام بازنمایی(Representation) و رنگ ها

2.      بازخورد مناسب

3.      سازماندهی طبیعی اطلاعات (برچسب های نظام یافته، ساختار سلسله مراتبی گویا)

4.      ناوبری بافتاری(Contextual)(در هر موقعیت و همه نقاطی که امکان ناوبری وجود دارد)

5.      ناوبری کارآمد(به لحاظ زمان و تلاش لازم برای انجام یک کار)

6.      برچسب معنی دار و گویا  

دیگر خصیصه های مرتبط با کاربردپذیری وب سایت ها عبارتند از:  

1.      قدرت (وب سایت ها تا چه حد می توانند آن دسته از فن آوری های مورد استفاده کاربر را که توسط توسعه دهندگان وب پیش بینی شده، کنترل کنند)

2.      انعطاف پذیری(برای مثال، وجود نسخه های متنی و گرافیکی، نمایه های افزونه(Redundant) و نقشه های سایت، و همچنین وجود پیوندهای نقشه تصویری)

3.      چگونگی کارکرد(پشتیبانی از اهداف کاربر)